Material-kritikoak

Praktikaren asuntua baztertuko dut oraingoz. Azkenean blog-ari "Berbalagun baten bloga" edo halako zeozer ipini beharko diot izena bestela, edo beste blog bat egin (baten bat horrelako ideiaren batekin dabilela uste dut gainera). Eskola kontuetara etorriko naiz, eta hizkuntza irakasleok gehien estimatzen ditugun kontuetariko batera, materiala.
Interneten enredatzen, web hau topatu nuen duela hilabete batzuk. Gazteleraren irakaskuntzan teknologia berrien inguruan diharduen talde batek atondu du webgunea. Materialak eta baliabideak eta haien gaineko hausnarketarako gunea ere eskaintzen dute. Osteratxu bat egitea gomendagarria.
Gauza bat gustatu zait hala ere, "El teléfono" atalean egin dutena. Gaztelania ikasteko sarean dauden materialen zerrenda bat egin dute eta material-sorta bakoitzari fitxa bat egin diote. Fitxa horietan materialaren identifikazio datuekin batera, balorazioa ere egin dute, irizpide didaktiko batzuen araberako balorazioa.
Ez dakit honi material-kritika deitu ahal zaion, edo azterketa beste barik, irizpideak ere eztabaidatzekoak izan daitezke. Baina euskararen irakaskuntzan ere halako zerbait beharko genukeelakoan nago.
Material didaktikoekin eskizofrenia apur bat dugula uste dut. Material zaharrak anatemizatu edo baztertu egiten ditugu. Material berriak sakralizatu nahiz eta erabili ez. Berrikuntzaren kontrako jarrera itxiak bestalde. Urteak eta urteak material berdinarekin dabiltzan irakasleak. Eta kexa zabala: material gutxi dago.
Egon, asko dago, eta asko horretatik gehiago sortzeko bideak ez dira uste bezain zailak izaten. Baina bideak ixten badira, baliabide-kopurua murriztu baino ez dugu egiten, eta, nire ustez, material guztiek bete dezakete funtzio bat.
Helduen euskalduntzearen munduan Elementos taldeko lagun hauek egin dutena norbaitek egin behar luke: euskara ikasteko dauzkagun baliabideen gida-kritika-azterketa antzeko zerbait. Irakasleei laguntzeko baliabide ona bera ere.

Lizardi mintza taldea

Lehengo post-ean Durangoko jardunaldien aipua egin nuen. Programan euskara praktikatzeko jarduera eta egitasmoen inguruan egin den guztia ezin dela aipatu eta tratatu argi dago. Santutxuko mintza taldea aipatu nuen post-ean, eta Lizardi Mintza Taldeko lagunekin ere ez gogoratzea bekatu iruditu zait.
Ez dut hauen historia kontatuko, ez dut dena ezagutzen gainera, gauzatxu bat hala ere. 80en hamarkadaren erdian, 84an edo 85ean uste dut, pegatina eman zidaten Bilboko Zazpi Kaletan, Lizardi Mintza Taldea idatzita zegoen han, eta ordutik Gabonzaharreko kotiloia eta Santiago plazan egin zuten jai-antzeko bat gogoratzen dut. Euren web-ean 17 urte aitortzen dituzte (urteak kentzen ote? Ni erratuta?).
Gaur egun, ikusten duzuenez programa elegantea daukate, eta inportanteena, jende ugari batzen dute Bilboko Zazpi kaleetan euskarazko jarduerak egiten, kirola eta kulturaren inguruan batez ere. Talde konpaktoa dira eurek ere, ilusioa, gogoa eta zaletasun handikoak eta hainbat urteren ostean ez daude inondik ere nekatuta. Alderantziz, egitasmo eta jarduera berrietan sartzeko gogoarekin. Euskara elkarte modura antolatuta daude orain.
Euskaldun berrientzat euskara praktikatzeko eta erabiltzeko jarduerak aipatzen hasi diren honetan (behingoz), justua da, nire ustez, aintzindari hauetaz eta eurek jorratu duten bideaz gogoratzea: talde-jarduerak kirola, aisialdia eta kulturarekin lotutakoak. Bilboko Zazpi Kaleetan euskara gehiago entzuten bada eta askok euskaraz egiten ikasi badute, hauek ere zer ikusia daukate horrekin.

"Mintzapraktika egitasmoak" jardunaldiak

Topaguneak, AEK eta IKArekin batera jardunaldi hauek antolatu ditu. Berri zehatza Topagunearen webgunean edo Sustatun ere daukazue. Jardunaldion haritik kontutxu pare bat.
Duela urte batzuk Euskara Elkarteen Topaguneko zuzendaritza batzordeko kide nintzela, euskaldun berriak izeneko arlo bat ere bazegoela jakin nuen. Gehien bat mintzalagun programen inguruko arloa zen. Ni euskaltegien mundutik nentorrela ere, ordura arte halakoei garrantzi handirik ere ez nion ematen. Badakizue, euskaltegietan sarritan ardura handiagoa edukitzen dugu karrajua ala pasilloa esan behar den, praktika kontuak baino. Praktika berez datorren kontua ei zen. Norberak bilatu behar duena edo.
Orduan zebilen jendearekin berbetan hasita, ilusio handiaz gainera, halako egitasmoak arrakastatsuak zirela ere nabaritu nuen. Eta pentsatzen hasita, galdera batzuen erantzun (posiblea) etorri zitzaidan derrepentean.
Euskara irakasten-edo gabiltza, ordu piloa, jende piloa,.. eta gero ez dugu ikusi ere egiten hori guztia (halako bajoirik ez zaizue inoiz etorri euskaltegietan zabiltzatenoi?). Eta jendeak ere holako zerbait nahi duela dirudi. Aitu bestela zenbat jende apuntatzen dabilen, eta gustura ere ei dabiltza. Hau aurrera atera behar da ba! Eta zabaldu.
Euskara elkarteetan arduratuta genbiltzan euskararen erabilera sozialagatik, eta euskaltegietan ikas-prozesuaren emaitza akademiko eta sozialengatik ere bai. Eta han zebilen euskaltegian ikasitako jendea euskara erabiltzen, gustura, harreman-sare euskalduna eraikitzen eta gainera praktikaren bidez euren jarioa, autokonfidantza eta hizkuntzarekiko identifikazioa sendotzen, hizkuntza hobetzen eta ikasten azken baten.
Ez zen gauza berria hala ere, segituan gogoratu nituen gure auzoan (Santutxun) ordurako ere urteak eginda zeukan Santutxuko Mintza Taldea. Joseba Basterra irakasle ohia (eta mintzalaguneko laguntzaileen aintzindaria, Ixabel guztiekin batera), astero-astero ikasleen kuadrilatxua batu, txikiteoa egin, mendira, ...eta monotonian jausi orduko, liburu pare bat egin.
Euskararen "alde" kriston lana egiten zebilen taldetxu hau, eta ondoren etorri ziren mintza-berba-solas- parraplalagun guztiak ere bai. Baina, inork ez zeukan horren berri, inguruan galdetu eta akaso batek inoiz ezer entzun bai, ondo jakin ez... Kanpaina, makroekitaldi, makroproiektu guztien artean galdu egiten ziren honako kontuok, eta, nire ustez txarrena, errekonozimendu eta ezagutza publikorik ere gutxi.
Betoz beraz jardunaldiok behingoan lan hori guztia errekonozitzera, eta hemendik aurrera euskalgintzan antolatu eta sustatu beharreko lan ildo hau sendotzera eta zabaltzera.
Badakizue zenbat jende pasatu den euskaltegietatik? Badakizue gune urbanoetan (normalizazioan estrategikoak seguruenik) ia-euskaldunen portzentajea zenbatekoa den?
Zer egina badago ba! Durangon topatuko gara!

Karrajua, pasiloa, korridorea

Karrajua izena ipini diot blogari. Hiztegietan pasillo-ren itzulpena topatzen hasi naiz, eta batzuetan (Elhuyar, 3000) karrajua ez da agertzen itzulpenetan. Pasiloa, korridorea, pasabidea eta halakoak bai ordea. Karrajua euskaltegian lanean hasita neure hiztegi pertsonalera pasatu ziren hitzetako bat izan zen (Karrajura irten behar genuen erretzen esate baterako). Arrakasta handirik ez duela izan dirudi.
Berdin dit, ez dut izena aldatuko, ze haren balio sentimentala ez dute hiztegiek jaso. Eta abisua ere bai: baten bat honen inguruko eztabaida filologiko-normatibo-psikolastikoekin etortzen bada, atoan baneatuko dut.

Korrika 14 eta euskaldun barriok

Eztabaida interesgarrien bilduma egiten nabil. Aurrekoaren eta Korrikaren haritik beste hau sortu zen Sustatun. Patxi Lurrak, Mahatserriko Berbalagunan hura ere laguntzaile dabil, euskaldun berria-euskaldunzaharra dikotomiaz egindako gogoeta polita, eta ondorengo eztabaida ere mamitsua.
Nik neuk oraintxe momentuan bereizketa horrela ikusten dut: euskaldun zaharrak (zaharrok), eta euskaldun gazteak. Eta zorionez azken hauek gero eta gehiago dira, eta guk (zaharrok) baino burukomin gutxiagorekin etorri ohi dira (nire ustez gutxiegi batzuetan, baina horiek zahar-ajeak direla barruntatzen dut).

Deabruak eta aingeruak

Erabili.com-en duela hilabete batzuk zabaldu zen polemikatxu hau. Berbalagunaren post-a egin ostean gogoratu nuen kontu hau. Urruxulegik kontuak gogortxu plazaratu zituen nire ustez, baina arrazoi pittin bat ere bazuen. Eztabaida horretan gelditu zen, Rufino Iraolak eta Beñi Agirrek artikulu banarekin erantzun zioten.
Nik kontu honetan mutur bi igarri ditut. Populismoa eta akademizismoa deitu genitzakeenak. Batak euskara liburu gabe ikasi behar dela, praktika eta praktika da onena. Besteak printzipio didaktiko-metodologiko-kurrikularren deklarazio inpekablea.
Nire berbalagunekin nabilela, ezin izan dut ez bata ez bestea baieztatu. Praktikaren sakadatxua behar dute biek, kriston gogoa daukate gainera hobetzeko, baina, ni euren laguntzailea naizela, irakaslearena ere egin behar ote dut? Deformazio profesionalak horrantza bultzatuko nau seguruenik, baina Berbalagunak irakasle partikularra ez die agindu, eta beste laguntzaileak ez dira irakasleak, ziudadano euskaldun korriente-molienteak baino.
Ezin diet nik neuk bakarrik euskara ikasteko prozesua ziurtatu, praktikaz gainera hizkuntzari buruko hausnarketa ere behar dute, eta nirekin berbetan ari direnean hizkuntzaz ere pentsatzen ari direla igartzen zaie. Prozesu hori norberaren kontura edo lagunduta bideratu liteke, norberak dauzkan kapazitate eta joeren arabera. Baina Berbalaguntzailearen (oraintxe asmatu dut, karajo!) funtzioa erabilera gunea eta hizkuntza eredua erakustea da, norberak prozesatzeko. A, eta buenrollitoa ematea be bai, ze euskaldunok (euskaltzaleok gehien bat), edonor abrosiduteko kapaz izan gaitezke.

Zenbat gara?

Bloga atontzen hasi naiz, blogger-en debaldeko zerbitzua erabili dut hasteko probatxua abiatzeko (euskal blogosferan ohikoa dirudiena). Zerbitzu hau inoiz erabili duzuenok badakizue link-en zerrenda eskuz editatu behar dela (seguru inork trukuren bat topatu duela, holan bada esan lehenbailehen). Eta ni, weblari australiar bati behin irakurri nionarekin bat egiten dut: “I am basically lazy”, eta gainera gauzak topatzen bastante torpea ere bai. Beraz, aurki-ren euskalduntze-alfabetatze atala begitu eta handitxik kopiatu ditut eskoian dauzkazuenak.
Euskaltegien munduak sarean dauzkan batzuk ipini nahi izan ditut hasiera baten. Gero denborarekin osatuz eta gehituz joango gara. Baina link-en atala betetzen hasteko ez dago txarto.
Aurki-n begitzen nabilela burutazio batzuk piztu zaizkit hala ere. Euskal blogosfera etengabe hazten dabil, denetariko kontuak ere topatzen dira, baina gure mundu honetako inor ere ez (gauzak topatzen torpea naizela aitortu dut lehenago, erraza da oker egotea beraz). Idazleak, kazetariak, musikazaleak, kulturetak, euskaltzaleak, argazkilariak, unibertsitateko jendea, eskola munduko jendea,... Baina euskaltegien mundutik ez irakaslerik, ez ikaslerik, ez gururik,...Webgune (lar nire ustez) korporatibo batzuk (AEK, HABE, Udal euskaltegiak,...), publizitatea, informazio objektibototala, baina saltsarik bapez.
Eta berriro etorri zait lankide batzuen artean sarritan komentatzen izan dugun sentsaziotxu bat: gure sektorean zer gutxi egiten dugun berba gure lanaren gainean, irakasle modura agertzen zaizkigun arazoak, dauzkagun zalantzen eta burukominen inguruan, arazo "didaktikoei" buruz azken baten. Eta orain hotzean pentsatuta, pentsatzeko modukoa iruditzen zait 2.000 lagunetik gora lanean daukan sektore baten inori (adibidez) bloga egitea otu ez izana, edo webgune batzuetako artikulu serio eta mamitsuez gainera, ikuspegi pertsonalago eta hurbilago batetik enfokatu ez izana.
Euskaltegien munduaren bizio batzuk antzematen ditut nik hemen:

• Gure artean egiten dugunaren inguruko konpartitzeko eta elkarrekin hausnartzeko ohitura/bitarteko/trebezia/gogo/denbora gutxi.
• Helduen euskalduntzeko irakaslearen lanari ematen zaion kontsiderazio txikia (bai norberaren partetik, bai euskalgintzaren partetik, bai sozialki).
• Arazo "kolateraletara" arreta desbideratzeko joera: diru-laguntzak, azterketak, lan-baldintzak, euskaltegiaren dekorazioa,... Arazo garrantzitsuak duda barik, baina irakaslearen arazo nagusia klasea izan ohi da.
• Didaktika deitzen den hori bigarren mailako kontua izan ohi da. Eta sarritan adituen eta espezialisten kontua ere bai. Didaktikan gabiltzanok ere ez dugu asko laguntzen gauzak besteei hurreratzen. Zenbat gustatzen zaizkigu ba bost hogerlekoko berbak, eta "ex catedra" berba egitea ere bai! Didaktika bigundu barik, zurrundu ere egiten dugu.
  

Bizio horiek ikusten ditut nik. Ez dakit honetan zabiltzaten besteok ere horrela ikusten duzuen. Baina blog hau egiteko ideia, besteak beste, hortitxik datorkit. Hau euskaltegilarien blog-eraztunaren lehenengoa (dagoneko lehenengoa bada) balitz pozik, baina ez dadila azkena izan, norbaitek nik baino zentzuzkoagoak botatzeko ditu eta.

Berbalagunan

Urteak Berbalagunarekin kaparrada ematen, eta azkenean kontzientzia txarra ere eduki dut. Predikatzen duen abade bekatariarena-edo. Eta lehengo hilean gure Berbalagunaren koordinatzaileari apuntatzeko esan nion. Kontzientziaren txistea egin dut, baina egia esanda, kontzientzia txarraz gainera jakinmina ere eduki dut. Kanpotik -goitik hobeto esanda- ikusi dut beti, eta gorantza joan den fenomeno honen berri zuzena sentitzeko gogoa piztuta eduki dut aspaldian.
Hirugarren faktore bat ere egon da hala ere, jende normalarekin jarduteko gogoa. Ez dadila inor mindu gero! Are gutxiago nire ingurukoak. Aspaldian nabil euskalduntzearen mundu honetan, lan handietan, irakasleekin, arduradunekin eta jende handiarekin lanean eta kontu horiek guztiak gogoan eta ahoan. Euskara ikasi nahi duten ziudadano arruntekin tratu gutxi, lantzean behinekoa, eta gainera profesionala. Eta gure profesioaren ingurukoak ez diren kontuez jarduteko okasioa ematen dit Berbalagunak, hau da, euskaraz bizimodu normala egiteko.
Ostegunean aurkezpena egin genuen euskaltegian, hemen Txurdinagan, eta era batera edo bestera joan beharra neukan eta joan egin nintzen. Polito egon zen kontua. Gure koordinatzaileak speech-a bota zigun hasieran, eta han laguntzaile deitu zigun neuri eta neurekin batera euskaldun modura gabiltzanoi.
Gustatzen zait laguntzaile izen hori. Orain arte Berba-mintza lagunetan euskaldun zahar berba izan da ohikoena. Egokiagoa deritzot besteari. Jendeari laguntzen ari den sentsazio hori eman behar zaiola uste dut. Euskararen alde lan egiteko era inportantea da, ikasi gura duenari lagundu bai, baina euskarari berari ere askotxo laguntzen zaiola uste dut.
Nire taldekideak ezagutu nituen. Egia esanda oraindik ez dakit ondo zer izen jartzen zaien: euskaldun berriak, ikasleak, lagunduak,... Hiruko taldea gara, nirekin lagun bi: Alemaniako neska bat eta Santutxuko mutil bat. Mutila lehendik ere ibili da Berbalagunan, neska berria da nire modura. Batu eta pintxo eta traguen artean lehenengo kontaktua egiten hasi nintzen.
Sentsazio arraroa, jendea ezagutu eta zer esan ez jakiteko beldurra-edo. Pentsatzen dut jende asko horregatik ez dela Berbalagunan sartzen, holango panikoa ezezagunari edo.
Baina ezezaguna izateak hain zuzen ematen dizu gauzak esateko motiboa. Nongoa zara? Ikasten zabiltza? Non geratuko gara? 7ak arte egiten duzu lan? Non egiten duzu ba? Ene, orduan igual ezagutuko duzu.... Uste dugun baino parrapleroagoak izan gaitezke.