Ikusi eta ikasi (berbetan)

Gaur Patxitrapero aren kontua rekin konturatu naiz azkenengo post guztiak blogak, internet eta teknologiaren inguruan bota ditudala. Bide batez, iruzkinengatik badirudi euskaltegien munduko jende gehiago dabilela ziberestratosferan. Dena dela, gurera bueltatzeko kontu pare bat eduki dut gogoan eta gaur martxa hartuta aprobetxatuko dut, bestela tekonologiaz autoelikatzen gabiltzala dirudi.

Berbalagunera bueltatuko naiz hain zuzen. Lehengo egunean taldekoekin nabilela, konturatu nintzen zelako jokaera desberdinak dauzkaten elkarrizketa planteatzeko orduan. Batzuek berba egiten dute dakiten modura, zerbait esaten asmatzen ez dutenean bizpahiru buelta eman eta han botatzen dute. Beste batzuek berriz, ondo-ondo pentsatzen dute dena, astiro egiten dute berba, pentsatzeko prozesua berbalizatu ere egiten dute, buruan darabiltena esan, erdaraz lehenengo, euskaraz hasten dira apurka-apurka botatzen, eta azkenean bota egiten dute, baina sarritan niregana begira jarri eta -berbaz edo keinuaz- galdera magikoa: "Zelan esaten da.....?". Badakite irakaslea naizela, eta nik halakoen aurrean sarri (broman gero!) "Ez nabil lanean" erantzuten diet. Ez dago aparteko ezer, ikas-estiloak, ikas-estrategiez eta sano egin da berba azkenengo urteotan. Norberak bere ikasteko era ei dauka eta. Konforme.

Hala ere, norberaren ikas-estilo hori norberaren joera eta trebeziatik baino askotan eskola-euskaltegian sustatu ditugun bideetatik ez ote datorren nago. Lehengo egunean erreparatu nion kontu batetik etorri zait gogoeta hain zuzen ere.

Ez dut zehazki gogoratzen zein zen kontua eta zertaz genbiltzan berbetan. Kontua zen nik neuk zerbait bota nuela, eta berton erabili nuen halako egitura "madarikatu" bat (lehen aldiko baldintza uste dut), gogoratzen dut hala ere, ondo erremarkatu nuela esan nuena eta esateko modua (deformazio profesionala-edo), ulertzen kostatuko zitzaielakoan. Kontestu komunikatibo baten sartuta geunden, hau da, esan nuena ez zen klaseko adibide lerdoa izan, berton esan beharreko zerbait baino. Taldekideetako batek hartu zuen hurrengo berba-txanda. Eta nik esan nuenaren antzeko zerbait esaten joan zen, esaten hasi eta "Zelan esaten da....?"... Oraintxe berdin-berdina esan dut bata! (neure artean), eta ulertu egin didate. Zer pasatu da hemen ba?

Hizkuntza berriaren egitura ezagutu eta menperatzeko behaketaren garrantzia azpimarratu da azken urteotan, kontzientzia linguistikoa eta enparauak. Modernidadeak dira batzuentzat, baina momentu hartan konturatu nintzen ni neu ere ikasten nenbilela (eta gaur egun ere ikasten nabilenean, ondorio horretara heldu naiz eta, gure hizkuntza etengabe gabiltza eraldatzen), adi-adi ibiltzen nintzen "euskaldunek" zer-zelan esaten zuten, eta nire hizkuntzara ekartzen nituen halako asko, kontziente edo inkontziente.

Gaur eguneko ikasle askok ez ote daukate buruan hizkuntza norbaitek ematen dizkien arau eta elementuekin eurek bakarrik batu behar duten puzzlea dela? Berbalagunaren aukera horrela ondo aprobetxatzen dute? Berbalaguntzaileak ez gara irakasleak, praktikatu gura duenari hizkuntzaren lagina ematen dioten hiztunak baino, berak behatu eta aztertu dezan, bere hizkuntzaren corpusa eta jarioa osatzen joan dadin, eta, ikas-prozesuan zehar hartutako ohiturengatik, edo darabiltzan konbikzioengatik hizkuntz-epaile baten aurrean dagoela pentsatzen badu, aukera ona galtzen da.

Beharbada, ikasleei hizkuntzaren misterioak "erakutsi" ez ezik, hizkuntza bera ere gehiago erakutsi beharko genieke, eta eurei gehiago pentsatzen utzi. Badakit eztabaida teoriko hau ez dela atzo goizekoa, baina praktikak teoria horretatik urrun gaudela dio nire ustez.